De personeelscrisis in de opvang staat niet langer in het middelpunt van de persbelangstelling, maar hij gaat wel onverminderd voort. In januari 2024 moest een opvang in Anderlecht de deuren sluiten en recent ook één in Sint-Gillis, beiden wegens personeelstekort. Onze cijfers tonen aan dat de opvangcapaciteit op papier misschien wel toeneemt, in de realiteit brokkelt ze steeds verder af en worden steeds minder inschrijvingen gerealiseerd. Er zijn al niet genoeg begeleiders om de huidige opvang draaiende te houden dus nieuwe bijkomende opvangplaatsen blijven leeg. De netto opvangcapaciteit in ons netwerk steeg de voorbije jaren met meer dan 200 kindplaatsen. Omdat kinderen vaak deeltijds naar de opvang komen hadden de 200 extra kindplaatsen in principe kunnen leiden tot ongeveer 250 bijkomende inschrijvingen in vergelijking met 2021. Toch stellen we vast dat er in 2024 maar liefst 106 inschrijvingen minder gebeurden dan in 2021!
In realiteit zijn dus ruim 350 potentiële inschrijvingen niet gerealiseerd. Dat komt overeen met bijna 14% van het aantal effectieve inschrijvingen. Laat deze cijfers een wake-up call zijn voor de overheid: de P van Personeel moet voorrang krijgen op de P van Plaatsen!
De tweede rode draad door ons jaarverslag zijn de verstrengde voorrangsregels die in april 2024 in voege gingen. De impact van deze inmiddels ongrondwettelijk verklaarde maatregel bleef in ons netwerk gelukkig beperkt. We voerden immers een overgangsperiode in van zeven maanden, zodat de opvang alle aanvragen op een gelijkwaardige manier kon behandelen. De verstrengde voorrangsregels zijn daardoor slechts enkele maanden toegepast, want eind april 2025 werden ze gelukkig afgevoerd. Ze hebben niettemin een erg zware stempel gedrukt op het voorbije werkjaar! Simultaan werd het aantal opvangplaatsen dat plussubsidies ontvangt verdrievoudigd dankzij een voorfinanciering vanuit VGC, om de toegankelijkheid van de opvang op langere termijn te vrijwaren. De begeleiding van al deze bijkomende opvanglocaties met plussubsidies heeft ook de nodige tijd en energie gekost.
We blijven echter waakzaam, want er blijven stemmen opgaan om de voorrangsregels opnieuw aan te passen. Uit alle adviezen die de regering in 2023 al heeft ontvangen én uit de cijfers rond het gebruik van kinderopvang blijkt nochtans dat een verstrenging van de regels ten voordele van werkende ouders niet alleen onverstandig maar ook gewoon overbodig is. Werk was altijd al de meest voorkomende reden om opvang te gebruiken. De claim dat de recente vernietiging van de verstrengde voorrangsregels door het Grondwettelijk Hof het einde betekent van de voorrang voor werkende ouders, zoals door sommige parlementsleden en ook in de media werd beweerd, is pertinent onjuist. De voorrang voor werk was immers ook in de oude voorrangsregels al absoluut.
We hopen dat de Vlaamse Regering in een eventuele toekomstige discussie rond de voorrangsregels haar eigen ambities rond “het coördineren en ondersteunen van kwaliteitsvolle en toegankelijke kinderopvang” niet vergeet. We zijn als vzw ook in de toekomst meer dan bereid om hier samen over na te denken en hier op een constructieve en inclusieve manier naar toe te werken.
De volledige versie van het jaarverslag vind je hier.